3 x gelezen in 2022

1 december. Lijstjestijd. Je mag de komende maand een aantal genummerde terugblik-posts van ons verwachten. Aftrappen doen we met 3 steengoede boeken waarover we in 2022 een volwaardige blogpost hadden willen schrijven. But then life happened. #schuldgevoel #welbekend

Poging tot korte, efficiënte inhaalbeweging.

In april 2022 reisde ik met twee dochters naar Tel Aviv. De derde dochter (eigenlijk de middelste) testte onverwacht positief op corona en moest thuisblijven – haar vader ook dus. Niet de gedroomde start van ons paasvakantietripje. Gelukkig zat de literatuur goed. Katrien postte eerder al een leeslijst voor een reis naar Israël. Ik voeg met overtuiging deze titels toe:

Lot – Zeruya Shalev

Shalev is een van mijn favoriete levende schrijvers en dat al sinds 2006, toen ik haar mocht interviewen over ‘De Tweede Familie’. Zoveel jaren en ettelijke romans later bekoort haar werk me nog steeds. Ten eerste: niemand schrijft zo’n bezwerend, muzikaal proza als Shalev. Ten tweede: niemand schetst treffender de spanningen en het schuren in moderne gezinsconstellaties.

Ook in ‘Lot’ (uitgeverij Meulenhoff) weeft Shalev een web van complexe familie- en liefdesrelaties. De spin in het centrum heet deze keer Atara en is een restauratiearchitecte van middelbare leeftijd.

Wat een restauratiearchitecte doet? “Ze behandelde de littekens en zette de breuken van oude gebouwen, die verkruimelden als kantwerk. Kromgetrokken, vergeten wezens waren het, door niemand beschermd tegen de tand des tijds en tegen de grofheid van bewoners die de ene lelijke aanbouw boven op de andere pleegden en zo de schoonheid, de idee en de herinnering wegvaagden totdat tenslotte de bulldozers arriveerden.” (Oh, wie houdt er nu niet van de lange zinnen van Shalev?)

Atara zoekt contact met de eerste vrouw van haar vader (een relatie die hij liever verzweeg) en verliest rond dezelfde tijd onverwacht (dit is geen spoiler) haar partner en tweede echtgenoot. Goeli, Atara’s dochter uit haar eerste huwelijk, is smoorverliefd en biedt weinig steun aan haar rouwende moeder. Ronduit verontrustend is de invloed van Rachels zoon op die van Atara… Is het wel zo gelukkig dat de twee vrouwen in elkaars leven zijn gekomen? ‘Lot’ is vintage Shalev, getuige deze passage:

“Juist nu moet je een partner vinden, Goeli? Net nu ik de mijne heb verloren? Nadat ik je al die jaren absolute prioriteit, absolute trouw heb gegeven, want ik ben meer jouw moeder geweest dan zijn vrouw, op al je behoeften ben ik ingegaan, ook als het ten koste ging van hem en na dat alles kom je nu niet (naar de begrafenis, nvdr) omdat het je niet schikt, omdat je de liefde hebt gevonden?”

Tegelijk zit er een extra scheut Joodse geschiedenis (over de Israëlische strijd voor onafhankelijkheid) en een licht kritische toon (over de opmars van orthodoxe religieuzen) in het boek. Een aanrader!

De man die lucht verkocht in het Heilige Land – Omer Friedlander

Een bundel korte verhalen, een caleidoscopische blik op Israël. Dit boek was er zo eentje waarop ik me tijdens de dag steevast verheugde. “Straks voor het slapengaan een nieuw verhaal.” Ik ben een kleuter van 42, ik weet het. Je nagelt me in spanning aan mijn stoel als je vertelsels vlecht van onverwachte strengen – wie zou een hedendaags verhaal over hoogteklimmers en kickzoekers durven combineren met de tragische verzetsdaad van een prima ballerina, die in avondkleding naar de gaskamer werd gestuurd en daar … Nee, ik ga het niet verklappen, maar haar hoge hakken hebben ermee te maken. Wie zo’n verhalen schrijft? Omer Friedlander dus. Lezen, lezen – Befehl ist Befehl.

Het jaar van magisch denken – Joan Didion

Vorig jaar rond deze tijd, op 23 december 2021, stierf de Amerikaanse essayiste Joan Didion. Geen beter jaar dan 2022 om haar bekendste werk te lezen. Ik was opgewarmd voor haar felle persoonlijkheid en koele schrijfstijl door de Netflix-documentaire ‘The center will not hold’. ‘Het jaar van magisch denken’ las ik in de zomer, maar het boek spookt nog steeds door mijn hoofd deze herfst. Bij de dood van haar man John Gregory Dunn ervoer Didion een diepe schok, die haar deed terugvallen in een magische, kinderlijke manier van denken, zoals Selma Fraiberg beschreef in haar opvoedklassieker. Dat idee beviel me, net als de inkijk die je als lezer krijgt in het leven van een schrijverskoppel. De alcohol die Dunn dronk.

De zelfhaat die hij kon voelen in een taxi, wanneer hij beseft dat hij tijd heeft verspild aan het schrijven van een onwaardig stuk.

De liefde van Didion voor hun adoptiedochter Quintana, niet de stabielste ziel – maar elke dochter is de liefste. We hebben op deze blog meer straffe rouwboeken besproken – van Rosa Montero en van Sophie Daull, bijvoorbeeld – maar Didion schrijft op eenzame hoogte. Ik bestelde meteen haar debuut, de essaybundel ‘Slouching towards Bethlehem’ als volgende boek.