Italië in boeken

Op reis kies ik voor boeken die zich afspelen op mijn bestemming. Vanop skivakantie in Italië deel ik daarom graag mijn favoriete Italiaanse boeken van de afgelopen jaren.

• Paolo Giordano, Het zwart en het zilver, De Bezige Bij

Van de Italiaanse publiekslieveling Paolo Giordano heb ik alles gelezen. De vijfentwintigjarige Giordano debuteerde met De eenzaamheid van de priemgetallen waarvoor hij in Italië meteen de prestigieuze Premio Strega ontving. Zijn tweede roman Het menselijk lichaam speelt zich af op een voorpost van het Italiaanse leger in Afghanistan. Onlangs verscheen zijn derde boek Het zwart en het zilver. In Psychologies schreef ik hierover dit stukje:

‘In deze karakterschets van een jong gezin lijkt de relatie tussen Nora en haar man uit elkaar te spatten als hun huishoudster, Signora A, hen verlaat. Met haar vertrek gaat alles schuiven en verliest hun huwelijk zijn toeschouwer.

‘Zij was de enige echte getuige geweest van de onderneming die we dag na dag volbrachten, de enige getuige van de band die er tussen ons was. Op de lange duur heeft elke liefde iemand nodig die haar ziet en erkent, haar op waarde schat, anders riskeert ze te worden aangezien voor een misverstand. Zonder haar blik voelden we ons in gevaar.’

Plots komen de tegenstellingen tussen het koppel, zijn zwart en haar zilver, die zich maar niet mengen, bovendrijven. Nora’s ‘uitbundigheid en etherische wanorde’ staan tegenover zijn ‘zwaarmoedigheid en mathematische denkwijze’ en ze moeten die zien te overwinnen zonder bindmiddel of ‘schokbreker’. Een angstaanjagend gevoel dat het koppel doet panikeren over de fundamenten van hun huwelijk: zal de ander voor me zorgen als ik ziek wordt, is onze relatie sterk genoeg voor een tweede kind? De Italiaanse Giordano schrijft een non-verhaal over de liefde en de eenzaamheid dat je traag moet lezen om de pijnlijke intensiteit te beleven in de beladen gesprekken tussen het echtpaar en om de vertrouwde liefde en ontroering voor Nora te voelen in de woorden van een man die zijn vrouw door en door kent. Giordano baseerde dit droevige boek op een waargebeurd verhaal en schreef met veel psychologische diepgang over de connectie tussen twee mensen, zonder ooit te vervallen in sentimentaliteit.’

• Margaret Mazzantini, Morgenzee, Wereldbibliotheek

Ter wereld gekomen van de Italiaanse actrice en schrijfster Margaret Mazzantini vond ik op een bepaald moment zo pijnlijk mooi dat ik van pure ontroering ben moeten stoppen met lezen. Twee jaar geleden las ik Morgenzee dat de vluchtelingenproblematiek in Italië aankaart.

In Morgenzee zijn Farid en Vito slachtoffers van de Libische geschiedenis. De jonge Farid steekt met zijn moeder in een klein bootje de Middellandse Zee over om de troepen van Khaddafi te ontvluchten. In Italië wordt Vito dagelijks geconfronteerd met een melancholische moeder die net als alle andere Italianen in de jaren zestig uit Libië is gezet na een leven in Arabische ballingschap. Zij kan niet opnieuw aarden in Italië. Mazzantini schrijft heel metaforisch en filmisch. De zwaarmoedige oorlogsthematiek wordt gevat in een taal vol verstilde passie en schoonheid. Arabische politiek door de ogen van gewone kinderen!

Dan zijn er nog twee romans over Italië die ik warm kan aanbevelen.

•  Ilja Leonard Pfeijffer, La Superba, De Arbeiderspers

‘Liefde is als een spiegel. Je ziet je eigen tronie in het verrukte gezicht van de ander. Je hoopt dat de ander zich in jou gespiegeld ziet, terwijl je je eigen hunkering projecteert op de leegte van haar verbaasde ogen.’

Deze quote komt uit La Superba van Ilja Leonard Pfeijffer. Taalvirtuoos Pfeijffer woont sinds enkele jaren in Italië en brengt in La Superba ode aan de labyrintische steegjes van Genua en de vrouwen die de stad bevolken. La Superba is een liefdesverhaal over migratie en de fantasie op de grenzen van de fictionaliteit. Pfeijffer won voor deze roman de Libris Literatuurprijs.

• Jess Walter, Schitterende ruïnes, De Groene Amsterdammer

Sinds ik Schitterende ruïnes heb gelezen wil ik op reis naar Cinque Terra.

Pasquale, eigenaar van het enige hotel in een klein Italiaans vissersdorpje, krijgt een ‘doodzieke’ Amerikaanse actrice over de vloer. Het verhaal is klassiek: zoveel jaar later zoekt de oude man zijn onmogelijke liefde weer op. De compositie is die van een meester. De plot ontvouwt zich langzaam – daar komt Walters thrillerervaring van pas – en naast het hoofdverhaal zijn er minstens vier zijplots die gesitueerd zijn over de hele wereld, van het Italiaanse Cinque Terre tot Hollywood. Schitterende ruïnes is een bestseller in Amerika en gaat over allesbepalende keuzes die we maken op de kruispunten van ons leven, over de zeldzame momenten dat ‘een heel leven wordt samengebald in één moment’ en levert tegelijkertijd kritiek op de oppervlakkigheid van de filmwereld. Walter deed er vijftien jaar over om de verschillende verhaallijnen onnavolgbaar te verbinden!

 

Wie zijn jouw favoriete Italiaanse auteurs?

Eén van mijn lievelingsboeken aller tijden is Kalme chaos van Sandro Veronesi. Binnenkort verschijnt het vervolg, Zeldzame gronden. Ik hou jullie op de hoogte.

Bovenstaande stukjes verschenen de afgelopen twee jaar op de boekenpagina’s van Psychologies.