Berlijn in boeken

Boekenmeisjes en Berlijn, het blijft een winnende combinatie. Binnenkort dien ik een volledige plank te reserveren voor mijn ‘Berlijnse’ boeken. Er staat een reisje richting Berlijn op de planning, en mijn literair winkelmandje loopt al snel vol met nieuwe aanwinsten. Een overzicht van de leeslijst deze maand.

“Via het Berlijnse stedelijke landschap is het mogelijk het hele verleden van onze tijd te lezen, de verschillende lagen ervan zoals in de geologische doorsneden te overzien- het Berlijn van de keizers, het wilhelmische Berlijn, het nazi-Berlijn, het Berlijn onder de geallieerden, het rode, communistische Berlijn-, lagen die naast elkaar bestaan, door elkaar lopen, versmelten tot iets wat uniek is in de geschiedenis van de twintigste eeuw”

uit: Berlijn, Piet De Moor

Berlijn, De ondergang 1945, Antony Beevor

Wat? Beevor is gekend van eerdere meesterwerken als Stalingrad, waarin hij de omsingeling van de stad door de Russen en de ontberingen die de bevolking en het omsingelde Duitse leger moest ondergaan op meesterlijke wijze tot leven brengt. Met Berlijn doet hij zijn tour de force nog eens over, en beschrijft hij de opmars van het Russische leger vanaf Warschau tot de laatste strijd om de Rijkskanselarij.

Voor wie? Lezers die niet terugschrikken voor wat militaire geschiedenis, en vlot kunnen kaartlezen, want de extra bijlagen schetsen een duidelijk beeld van de opmars. Beevor omschrijft het leven aan het front vanuit verschillende standpunten: dat van de aanvallers, de verdedigers en de bevolking. Hij bekijkt de strijd door de ogen van de kleine soldaat, de bevelhebber die belangrijke beslissingen neemt en piept zelfs mee over de schouder van Stalin.

Aanrader, want… hoewel het boek meer dan 500 pagina’s telt, sleurt het je meteen mee in de strijd en laat het moeilijk los. Beevor schrijft allesomvattend, bouwt een enorme spanning op en vat de lezer bij de kraag met zijn vlotte schrijfstijl.

Berlijn, leven in een gespleten stad, Piet De Moor

Wat? Piet De Moor pikt de draad op waar Beevor er een eind aan breit. Door gesprekken met historici en het uitpluizen van dagboeken, ooggetuigenverslagen en romans tekent De Moor een beeld van een stad die een eeuw lang het brandpunt van de wereld is. Na de bevrijding van Berlijn door de Russen spartelen de Berlijners door tijden van honger, een bloeiende zwarte markt en het ruimen van puin. De Moor bespreekt de steeds markantere tweedeling tussen Oost en West, die begint met de befaamde luchtbrug voor de Westelijke sectoren. Hij schetst de vlucht uit het oosten van steeds groter wordende getalen Oost-Duitsers, de bouw van de muur en het dagelijkse leven aan beide kanten ervan. De val van diezelfde muur, 28 jaar later, luidt de hereniging van beiden ‘Duitslanden’ in, wat resulteert in de ondergang van de DDR en zijn politici.

Voor wie? Lezers die zich willen verdiepen in de ziel van de stad en de bewoners, en een brede interesse hebben: stedenbouwkundige ontwikkelingen, het dagelijkse leven, propaganda,… De Moor onthult een schat aan informatie over de muur en het effect ervan op de stad.

Aanrader, want… je krijgt een eindeloze rits extra leestips mee. De Moor citeert, parafraseert en refereert dat het een lieve lust is. Gevaarlijk voor boekenmensen die een boek uitlezen en er meteen drie nieuwe bestellen. Zo staat Alles behalve een held van Rudolf Lorenzen, over het leven van Robert Mohrwinkel -een doodgewone Berlijnse jongen- als volgende op de lijst. Lorenzen omschrijft het strenge keurslijf van de Hitlerjugend en zijn autoritaire ouders, het toevluchtsoord dat hij vond in de dansschool waar hij naartoe ging, en het leven als soldaat aan het Oostfront.

Berlin, Rory Maclean

Wat? In 23 portretten omspant Maclean vijf eeuwen Berlijnse geschiedenis: van Frederik De Grote, die de stad groot maakte, Albert Speer die droomde van zijn Germania, John F. Kennedy en zijn patisserie-misstap, tot David Bowie en de legendarische platen die hij er maakte.

Voor wie? Zij die een voyeuristische inkijk in de stad willen. Je leert de stad op 23 nieuwe manieren kennen, door mee te kijken over de schouders van diens bewoners en bezoekers, net op de momenten dat ze grootse dingen uitsteken.

Aanrader, want… het boek is de ideale reispartner. De portretten lees je af en toe tussendoor, als je een terrasje doet, even pauzeert in één van de musea of je brätwurst nog even moet verteren. Deze gaat dus binnenkort mee in de koffer.

Extra tips voor diehards:

Eentje die nog in de kast staat en binnenkort wat aandacht vraagt: Berlijn 1989-2009, door Cees Nooteboom, waarin zijn Berlijnse notities verzameld zijn. Nooteboom vestigde zich net voor de val van de Muur in Berlijn en tekende een turbulente periode in de geschiedenis op.

Beste lezers, noteer deze gouden tip: Stasiland van Anna Funder. Funder duikt achter het ijzeren gordijn en brengt getuigenissen uit de voormalige DDR: van slachtoffers van de Stasi, ex-medewerkers en beulen en de tegenstanders van de geheime dienst. Fa-sci-ne-rend!